Het lijkt alsof de onrust in de wereld steeds groter wordt en zich alsmaar uitbreidt. En ‘onrust’ is een te zacht woord om de situatie op veel plaatsen te beschrijven – daar vallen bommen, worden mensen doodgeschoten of gedeporteerd, daar worden groepen mensen gediscrimineerd en buitengesloten.
Maar het verzet lijkt ook te groeien. 150.000 mensen trokken op het Malieveld in Den Haag een rode lijn en zeiden ‘Tot hier en niet verder’; in de VS en een aantal andere landen trokken ‘No kings-protesten’ (ook wel ‘No dictators’- of ‘No tyrants’-protesten genoemd) vijf miljoen mensen.
Speldenprikken
Een demonstratie of een serie demonstraties leidt meestal niet meteen tot verandering, en machthebbers liggen er ongetwijfeld niet wakker van. Niet direct. Maar toch… al zijn het speldenprikken…
In actie komen, iets doen, helpt om je hoop op verandering en een nieuw begin levend te houden; het helpt om je wil en moed te versterken om in actie te blijven komen. Zo vergaat het mij tenminste. Dat in actie komen hoeft niet groots te zijn, het kan ook klein – binnen mijn mogelijkheden. Het helpt ook dat ik lang niet altijd zelf initiatief hoef te nemen: ik kan me aansluiten bij wat georganiseerd en gedaan wordt. En: ik hoef het niet alleen te doen. Dat is ook mooi om te ervaren bij zo’n demonstratie of andere gezamenlijke actie: dat je het samen doet. Als jij het (even) niet kunt, dan gaan anderen door – en andersom. Met elkaar delen wat je doet en verzinnen wat je zou kunnen doen, helpt ook. In een workshop ‘Verbindend communiceren over klimaatverandering’ deelden we met elkaar wat we zelf doen om klimaatverandering tegen te gaan. Dat inspireerde mij.
Niet wegkijken
Het allerbelangrijkste vind ik om niet te veel toe te geven aan mijn neiging om weg te kijken van oorlog, onrecht, opwarming van de aarde. Om er onverschillig voor te worden of m’n hoofd ervoor in het zand te steken. Want die neiging heb ik.
Niet dat het zin heeft om zoveel mogelijk beelden en verhalen op te zoeken en tot me te laten doordringen, of me erin onder te dompelen en bij alles de verantwoordelijkheid te voelen om iets te doen. Dat gaat niet. Daarmee zou ik mezelf ook veel te belangrijk maken of mezelf kracht en mogelijkheden toeschrijven die ik niet heb.
Gromorgaan
Theologe Mariecke van den Berg zei in een overweging dat ze gelooft dat ieder mens een ‘gromorgaan’ heeft. Dat woord leende ze van Gerrit Achterberg, die in een van zijn gedichten een trom een ‘gromorgaan’ noemde. Dat ‘gromorgaan’ is het orgaan dat zich in ons roert als we onrecht zien. Het waarschuwt ons ‘dat is niet de bedoeling’, en nodigt ons uit om iets te doen. Ook hier weer: hoe klein ook.
Ik hoop dat dit gromorgaan niet leidt tot meer agressie en geweld. Ja, woede trilt erin mee. Niet als oproep om meer te vernietigen en kapot te maken, maar om onrecht aan te klagen, ertegen te protesteren en ertegen te beschermen, en om te bouwen aan recht en vrede.
Esther van der Panne
